بررسی توزیع مکانی و تهیه نقشه پراکنش عناصر روی، مس و فسفر قابل جذب در بخشی از خاک های غرب دریاچه اورمیه

اساس توسعه کشاورزی دقیق آگاهی از ویژگی های خاک در هر نقطه و اعمال مدیریت ویژه می باشد. بنابر این، آگاهی از ساختار وابستگی مکانی ویژگی های مختلف خاک در مزارع برای دستیابی به تولید بیشتر و مدیریت بهینه حائز اهمیت می-باشد. زمین آمار یکی از روش هایی است که امروزه برای بررسی وضعیت پارامترهای خاک به کار می رود. هدف تحقیق حاضر بررسی ساختار فضایی و تهیه نقشه های پهنه بندی عناصر غذایی مس، روی و فسفر قابل جذب و برخی از خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک ها با استفاده از تکنیک های زمین آمار در محیط gis می باشد. در این تحقیق با استفاده از روش شبکه بندی با فاصله 200 در 200 متر، 113 نمونه خاک از عمق صفر تا 30 سانتی متری اراضی غرب دریاچه اورمیه، جمع آوری شد و پس از آنالیز های آزمایشگاهی میزان عناصر مس، روی و فسفر قابل جذب و نیز درصد کربن آلی، رس، شن و سیلت، کربنات کلسیم،ec ، ph و ظرفیت تبادل کاتیونی اندازه گیری گردید. جهت بررسی نرمال بودن پارامترها از آزمون کولموگراف- اسمیرنوف استفاده شد. در بین پارامتر های اندازه گیری شده سه پارامتر ec، کربن آلی و فسفر قابل جذب نرمال نبودند. به منظور نرمال سازی این سه پارامتر از روش لگاریتم گیری استفاده شد. سپس با به کارگیری نرم افزار gs+9 بررسی های زمین آماری و تهیه نیم تغییرنمای تمام ویژگی ها انجام شد و مناسب ترین مدل تئوریکی به داده ها ی تجربی برازش داده شد. در بین مدل های برازش یافته بر نیم تغیرنمای مربوط به هر یک از ویژگی های خاک ها، برای پارامترهای شن، واکنش خاک، مس قابل دسترس و فسفر قابل جذب بهترین مدل، مدل کروی، برای سیلت، رس، ظرفیت تبادل کاتیونی و کربنات کلسیم معادل بهترین مدل، مدل نمایی و برای کربن آلی ، هدایت الکتریکی و روی قابل دسترس، مدل گوسی بهترین مدل های تخمینی شناخته شدند. جهت میان یابی از روش های، وزن دهی عکس فاصله (idw)، توابع پایه شعاعی (rbf) و کریجینگ به کمک نرم افزار arcgis10، استفاده شد و میزان دقت نقشه پراکنش این متغیرها به کمک معیار های آماری میانگین خطای اریب (mbe)، خطای مطلق (mae) ریشه دوم میانگین مربع خطا (rmse) تعیین گردید. و بر اساس نتایج حاصله برای شن، سیلت ، واکنش خاک، مس قابل دسترس و فسفر قابل جذب روش rbf، برای رس، کربنات کلسیم معادل، هدایت الکتریکی و روی قابل دسترس روش کریجینگ ، برای کربن آلی روش idw با توان دو و برای ظرفیت تبادل کاتیونی روش کوکریجینگ بهترین روش ها پیش بینی شناخته شدند. نتایج حاصله نشان داد که میانگین مقادیر روی، مس و فسفر قابل جذب در منطقه به ترتیب برابر 0/7، 1/59 و 11 میلی گرم بر کیلوگرم می باشد. بر اساس تقسیم بندی پیشنهادی توسط lindsay و norvell (1978)، وضعیت روی قابل دسترس در بخش جنوبی منطقه کم و در سایر قسمت ها متوسط و مس قابل دسترس در کل منطقه کافی می باشد. همچنین پهنه بندی فسفر قابل جذب به کمک مقادیر پیشنهادی olsen و sommers (1982)، نشان داد که وضعیت فسفر در منطقه متوسط می باشد.